کوفه یکی از شهرهای کشور عراق است. این شهر در 170 کیلومتری جنوب بغداد و در استان نجف واقع شده‌است.

این شهر مدتی پایتخت علی بن ابیطالب بود و به همین دلیل به همراه سامرا، کربلا، کاظمیه و نجف جایگاه ویژه‌ای در نزد شیعیان دارد. مسجد کوفه که در قرن 7 میلادی ساخته شده است از بناهای مهم این شهر و زیارت‌گاه شیعیان است.

پارچه‌ای را که مردان عرب به سر می‌اندازند و چفیه نام دارد برخاسته از این شهر است.

جغرافیا

شهر کوفه از نظر جغرافیایی در 44 درجه و 20 دقیقه طول شرقی و 32 درجه و 0 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است.

کوفه هنگام تأسیس در فاصله نیم فرسخی کناره غربی نهر فرات بنا شد، بنابراین از طرف شرق، محدود به این رودخانه بود و از طرف غرب به بیابانی که به سمت شام (سرزمین) و عمان امتداد داشت، محدود می‌شد که شهر نجف کنونی جزئی از این بیابان بود و در ناحیه غربی کوفه قرارداشت. در جنوب غربی کوفه و در فاصله یک فرسخی آن، شهر حیره که در آن زمان، شهری بسیار آباد و مرکز حکومت آل‌مَنْذَر (مَناذِرَة) بود، قرار داشت. در طرف شمال آن، شهر یا منطقه آباد وسیعی وجود نداشت. در این سمت می‌توان از نخیله در فاصله دو فرسخی شمال کوفه 2و از کربلا در هشت فرسخی شمال غربی آن نام برد.^[1]

البته در بعضی از کتاب‌های تاریخ، حدود کوفه این‌چنین ذکر شده است: حُلّوان (در شرق)، مُوصِل و قَرْقیسیاء (شمال غربی و شرقی) و ماسْبَذان. در این صورت، کوفه منطقه بسیار وسیعی را شامل می‌شد که شهرهایی، همچون: انبار، مدائن، تکریت، بغداد امروزی و. . . را در برمی‌گرفت. به نظر می‌رسد که این حدود مربوط به حدود جغرافیایی شهر کوفه نبوده، بلکه حدود فتوحات یا توابع اداری این شهر بوده است. هم‌اکنون شهر نجف در فاصله شانزده کیلومتری شرق کوفه، شهر بغداد در فاصله 156کیلومتری غرب آن و بصره در فاصله 175 کیلومتری جنوب آن قرار دارد.^[2]

سمت غربی کوفه (سمت نجف) است پوشیده از شن و ماسه قرمز رنگ می‌باشد و استعداد کمتری برای کشاورزی دارد و ارتفاع آن از سطح فرات تا 36 متر می‌رسد. اما قسمت شرقی این شهر که نزدیک فرات است، رسوبی و جلگه‌ای بوده و برای کشاورزی بسیار مناسب می‌باشد و بیشتر کشتزارها و باغ‌های این شهر را در خود جای داده است و ارتفاع آن بین 5- 6 متر از سطح رودخانه است. زمین کوفه در بعضی از توصیفات به‌طور کلی این‌چنین توصیف شده است: از بیابان پایین‌تر و از آب بالاتر است. این نشانه ارتفاع این زمین از سطح رودخانه فرات و پایین بودن آن در مقایسه با بیابان‌های اطراف است. همچنین در بعضی دیگر از توصیفات، زمین این شهر پایین‌تر از زمین شهر شام دانسته شده و همین را علت عدم شیوع وبا در این شهر دانسته‌اند. همین‌طور مرتفع‌تر از زمین بصره معرفی شده است و این را علت عدم گرمای بیش از حد در کوفه دانسته‌اند.^[3]